Gołębie dzikie

Gołębie były pierwotnie hodowane jako źródło pożywienia. Kurczaki i gęsi zostały udomowione wcześniej, ale gołębie były dominującym ptakiem mięsnym na Bliskim Wschodzie i w Europie przez tysiące lat.

Około 10 tys. lat temu w relacjach ludzi ze zwierzętami nastąpiła jakościowa zmiana - zwierzęta przestały być tylko obiektem polowań. W miarę upływu czasu zwierzęta były już nie tylko źródłem pożywienia, ale wykorzystywano ich futra, pióra i kości, większe z nich zaprzęgnięto do pracy. Gołębie hodowano głównie dla mięsa, najistotniejszym faktem w udomowieniu było to, że człowiek świadomie zaczął dobierać zwierzęta rozpłodowe ze względu na: łatwość oswajania, wielkość ciała, kształt kolor czy wygląd zewnętrzny. Do ptaków trzymanych dziś jako zwierzęta domowe lub użytkowe należą kury, gęsi, kaczki, przepiórki, gołębie, pawie, perliczki, strusie i indyki.

Wszystkie dzisiejsze rasy lotnych gołębi domowych wywodzą się (z wyjątkiem jednej) od wspólnego przodka, gołębia skalnego (Columbia livia). Wyjątek stanowią synogarlice, należące do rodzaju Streptopelia. Znanych jest 10 różnych ras gołębi skalnych, wszystkie są do siebie podobne, na terenach gdzie występują, łączą się często w pary. Gołębie skalne są mniejsze niż większość ras gołębi domowych - ważą maksymalnie 300 g. Występują głównie w krajach śródziemnomorskich, a także w północnej Afryce po Senegal i Ghanę. Żyją na kontynencie azjatyckim jak też w Azji Mniejszej, Turkiestanie, Indiach, na Sri Lance, w Korei i Chinach. Na północy Europy siedliska te odmiany są na Wyspach Owczych, w Szkocji i Irlandii.

Wszystkie gołębie skalne mają niebieskoszare ubarwienie. Na powierzchni ramieniowej części skrzydeł mają dwa podłużne czarne pasy, czarny pasek znajduję się również na końcu ogona. Występują w ciemniejszych i jaśniejszych wariantach podstawowej barwy z białym lub ciemnym kuprem. Najciemniejsza rasa żyje w Afryce Zachodniej. Ma biały kuper i czerwoną tęczówkę oka. Większość naszych gołębi skalnych pochodzi z Włoch oraz Dalmacji - ich potomstwo hodowane w wolierach łatwo się oswaja, można je bez problemów krzyżować z gołębiami domowymi.

W północnej Europie występują liczne gatunki gołębi dzikich - niektóre od tysiącleci, inne od kilkudziesięciu lat. Nie da się ich krzyżować z naszymi gołębiami domowymi.

Gołębie grzywacze (Columbia palumbus) - wielkie ich stada można podziwiać na niebie jesienią i zimą w porach przelotów - są nieco większe niż gołębie skalne. Ich waga dochodzi do 500 g. Rozpoznawane są dzięki białym plamom na bokach szyi i czerwonym dziobom zakończonym żółtym szpikulcem. Grzywacze były bardzo płochliwe i występowały tylko w lasach, teraz przyzwyczaiły się do miast i budują gniazda na drzewach, nawet przy arteriach miejskich.

Gołębie siniaki (Columbia ocenas) - rzadko spotykany u Nas - to prawdziwy ptak wędrowny, który na okres lęgowy przylatuje w marcu, a we wrześniu wraca na południe. Spotyka się go w rejonie śródziemnomorskim, na Zachodniej Syberii i w Turkiestanie. Są mniejsze niż gołębie skalne, waga dorosłych osobników nie przekracza 250-300g. Nie budują gniazd, do wylęgu wykorzystują najczęściej dziuple. W wolierach lęgną się bez problemów - odporne na zimowe chłody i łatwe w pielęgnacji.

Turkawki, synogarlice i sierpówki Gołąbie te występują w Europie i należą do rodzaju Streptopelia liczącego co najmniej 16 gatunków, ich ojczyzną są obszary środkowej i południowej Europy, Azji (aż do Mongolii) i północnej Afryki. W północnych Niemczech i Skandynawii występują tylko sierpówki, w Polsce turkawki i sierpówki.

Turkawki to ptaki wędrowne, które przylatują na tereny lęgowe na początku maja, a we wrześniu wracają na południe. Na wolności w Europie Środkowej wyprowadzają jedne lęg w lecie, trzymane w wolierach mogą lęgnąć się wielokrotnie. Cechy charakterystyczne to: ciemne prążki na szyi i plamki na jej bokach, osiągają ciężar ok 160 g. Chów w wolierach nie sprawia kłopotów. Turkawki wysiadują jaja tylko przez 14 dni, już po 2 tygodniach młode opuszczają gniazdo, lecz nie potrafią jeszcze latać.

Synogarlice zostały udomowione kilkaset lub kilka tysięcy lat temu. Hodowano je początkowo w południowej Arabii lub w Indiach. Ptaki lęgną się nawet w małych klatkach, co sprawia, że ich hodowla jest prosta, upierzenie może mieć różne kolory.

Sierpówki (Streptopelia decaocto) występują głównie w Indiach, Birmie, Korei i północnych Chinach. W pierwszej połowie ubiegłego stulecia dostały się na Bałkany, kilkadziesiąt lat później skolonizowały całą Europę aż po Skandynawię. Ciężar ciała waha się od 200 do 250 g.

Gołąb przyjmuje pożywienie, chwytając je dziobem lub obdziobując kawałki od większej całości. Gołębie, które nigdy nie latają, nigdy nie grzebią pazurkami w ziemi. Sposób picia gołębi różni się w znacznym stopniu od sposobu picia innych ptaków. Prawie wszystkie gołębie najpierw jedzą a potem popijają, zanurzając dziób w wodzie i zasysają ją nie podnosząc głowy.

Wszystkie gołębie lubią się kąpać, przyjmują przy tym podobne pozy i wykonują podobne ruchy. Gdy pada, kładą się na jednym boku, prostują górne skrzydło i stroszą pióra, do kąpieli w wodzie wyszukują najpierw miejsce o możliwie płaskiej powierzchni. Robią kilka próbnych dziobnięć, stroszą pióra i zanurzają głowę i szyję w wodzie, bijąc przy tym gwałtownie skrzydłami - czynności te powtarzają wielokrotnie. Po kąpieli gołąb "wytrzepuje" nadmiar wody szybkimi ruchami skrzydeł, a pióra suszy na słońcu, następnie intensywnie je czyści. Inną wspólną cechą jest upodobanie do kąpieli słonecznych. Wszystkie gołębie domowe można kojarzyć w pary, jeśli tylko rozmnażaniu nie stoją na przeszkodzie zbyt duże różnice w wielkości ciała.

Na świecie jest ponad 500 ras gołębi domowych, których wspólnym przodkiem jest gołąb skalny, różnią się od siebie względem kształtu, koloru, cech charakteru. W Niemczech znanych jest około 300 ras, z czego 268 oficjalnie uznanych przez organizacje hodowców (w Polsce zatwierdzonych do wystaw jest 355 ras), w stosunku do kolejnych toczy się postępowanie o oficjalne ich uznanie zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Cechą wspólną wszystkich gołębi jest przywiązanie do gołębnika, kiedy je wypuszczamy, najczęściej oblatują go, zataczając mniejsze lub większe kręgi, zawsze wracają po to, by zaspokoić pragnienie, najeść się, odpocząć, wyspać lub wysiadywać jaja. Nie zapominają, skąd się wywodzą.